12 giờ đêm ngày 4/06 bé trai Nguyễn Quốc An (3 tháng tuổi, Hà Nội) được gia đình đưa đến Bệnh viện Nhi Trung ương trong tình trạng nguy kịch do mắc hội chứng suy hô hấp cấp tính (ADRS). Đây là một hội chứng bệnh lý trong đó màng phế nang mao mạch của phổi bị tổn thương cấp tính do nhiều nguyên nhân khác nhau, dẫn đến tình trạng suy hô hấp nặng không đáp ứng với thở máy thông thường cũng như thở máy tần số cao (HFO). Chỉ định sử dụng màng trao đổi oxy ngoài cơ thể (ECMO) kịp thời đã cứu sống bệnh nhi khi nguy cơ tử vong của bé lên đến 80%.
Gia đình cho biết, trước khi vào viện 4 ngày ngày cháu có ho khò khè, chảy nước mũi. Gia đình cho con uống thuốc ho nhưng không hiệu quả. Khi con sốt cao 39 độ C gia đình mới đưa cháu tới khám ở bệnh viện gần nhà. Tại bệnh viện này, cháu bé được thở oxy và điều trị kháng sinh nhưng tình trạng vẫn tiếp tục xấu đi. Bắt đầu xuất hiện khó thở, tím tái, bé quấy khóc rất nhiều. Gia đình quyết định chuyển con đến điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương.
Tiến sĩ, bác sĩ Tạ Anh Tuấn-Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu (HSCC)Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết, khi vào viện, do tình trạng bệnh quá nặng, bé An được chuyển thẳng đến khoa HSCC. Bé bị viêm phổi, suy hô hấp rất nặng, tiến triển thành Hội chứng suy hô hấp cấp tính. Bé được điều trị bằng thở máy, kháng sinh theo phác đồ, theo dõi sát tình trạng huyết động, diễn tiến của pH, pCO2 và paO2 trong khí máu động mạch.
Bé An trong những ngày điều trị trong phòng cách ly
Tuy nhiên, sau 10 tiếng thở máy thông thường, tình trạng của cháu bé vẫn nguy kịch (khí máu động mạch cho thấy pCO2 tăng cao > 100 mmHg, paO2 rất thấp < 40 mmHg). Ngay lập tức, bệnh nhi được chỉ định hỗ trợ máy thở cao tần, theo dõi trong 6 giờ. Tuy nhiên, diễn biễn sức khỏe của bé vẫn tiếp tục xấu đi nhanh chóng. Phim chụp X-quang phổi cho thấy hình ảnh phổi mờ lan tỏa trắng 2 bên, khí máu có toan hô hấp nặng mất bù, chỉ số oxy (OI) tăng cao, lên mức 47. Theo nhận định của bác sĩ Nguyễn Trọng Dũng, khoa Hồi sức cấp cứu, lúc này nếu không kịp thời đưa ra giải pháp can thiệp mạnh hơn, nguy cơ tử vong của bệnh nhi là rất lớn.
3 giờ chiều ngày 5/6, tức là 15 giờ sau nhập viện, một cuộc hội chẩn gồm ban lãnh đạo bệnh viện, nhóm bác sĩ phẫu thuật tim mạch, nhóm hồi sức và nhóm ECMO được khẩn trương tiến hành Các bác sĩ thống nhất đặt ECMO để cấp cứu người bệnh. ECMO là phương pháp chỉ định sử dụng màng trao đổi oxy ngoài cơ thể. Đây là kỹ thuật rất cao trong hồi sức, là cứu cánh cuối cùng của bệnh nhân khi các phương pháp điều trị nội khoa không mang lại kết quả.
Nhờ sự phối hợp nhịp nhàng của ekip gồm các bác sĩ phẫu thuật tim mạch và bác sĩ hồi sức, quá trình đặt ECMO diễn ra thuận lợi.
Trở về bên vòng tay gia đình
Sau 3 ngày chạy ECMO, phim chụp X-quang cho thấy phổi cháu An sáng dần. Sang ngày tiếp theo, các chỉ số huyết áp, khí máu và nội môi của bệnh nhi trở lại bình thường, cho phép cai ECMO. 3 ngày sau cai ECMO, cháu tiếp tục được cai máy thở. Hiện bé An vẫn phải thở oxy qua gọng nhưng đã bú mẹ tốt. Dự kiến cháu có thể xuất viện trong thời gian tới.
Bác sĩ Tuấn cho biết, các nguyên nhân gây hội chứng ARDS được chia thành:
- Nguyên nhân tại phổi: hay gặp nhất là ngạt nước và viêm phổi nặng do vi khuẩn (phế cầu, Haemophilus influenzae …) hoặc do virus (cúm A H5N1, H1N1, SARS…).
- Nguyên nhân ngoài phổi: nhiễm khuẩn nặng hoặc sốc nhiễm khuẩn, truyền máu số lượng lớn đặc biệt là máu toàn phần, bệnh nhân viêm tụy cấp nặng, suy thận cấp, bỏng nặng, nhất là bỏng hô hấp… nguyên nhân tại phổi và nguyên nhân ngoài phổi. Có 2 nguyên nhân tại phổi thường gặp ở trẻ em là ngạt nước và viêm phổi nặng do vi khuẩn (phế cầu, Haemophilus influenzae …) hoặc do virus (cúm A H5N1, H1N1, SARS…). Nguyên nhân ngoài phổi có thể kể đến là nhiễm khuẩn nặng hoặc sốc nhiễm khuẩn, truyền máu số lượng lớn đặc biệt là máu toàn phần, bệnh nhân viêm tụy cấp nặng, suy thận cấp, bỏng nặng, nhất là bỏng hô hấp.
Bác sĩ Tuấn nhận định: “Nguyên nhân dẫn tới hội chứng Suy hô hấp cấp tính ở bé An là bệnh viêm phổi nặng. Cháu bé rất may mắn do được phát hiện bệnh sớm và chỉ định ECMO kịp thời. Nếu phát hiện bệnh muộn hoặc chỉ định ECMO chậm thì khả năng cứu sống bệnh nhi thấp hơn nhiều”
*Tên bệnh nhi đã được thay đổi
Lê Mai
